1. Di sản thừa kế là gì?

Hiện nay pháp luật chưa đưa ra quy định cụ thể về khái niệm di sản thừa kế. Tuy nhiên nhìn nhận di sản thừa kế dưới góc độ các quy định của Bộ luật Dân sự 2015 về chế định thừa kế thì có thể xác định di sản thừa kế là những tài sản thuộc quyền sở hữu hợp pháp của người chết để lại.

2. Di sản thừa kế bao gồm những loại nào?

Căn cứ quy định tại Điều 612 Bộ luật Dân sự 2015 có thể xác định di sản thừa kế bao gồm:

- Tài sản riêng của người chết.

- Phần tài sản của người chết trong tài sản chung với người khác.

(i) Xác định tài sản riêng của người chết

Theo quy định tại khoản 1 Điều 205 Bộ luật Dân sự 2015 thì “Sở hữu riêng là sở hữu của một cá nhân hoặc một pháp nhân.”. Dựa trên định nghĩa này có thể thấy tài sản riêng là tài sản chỉ thuộc sở hữu riêng của người chết, không bị ràng buộc hoặc chi phối với các chủ thể khác trong việc chiếm hữu, sử dụng và định đoạt. Cụ thể tài sản riêng phải là tài sản không nằm trong khối tài sản chung với người khác hoặc khối tài sản chung hợp nhất của vợ chồng.

(ii) Xác định phần tài sản của người chết trong tài sản chung với người khác

Trong trường hợp sẽ có hai khả năng có thể xảy ra:

- Phần tài sản trong khối tài sản chung vợ chồng

Theo quy định tại khoản 1 Điều 33 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 thì tài sản chung vợ chồng bao gồm:

+ Tài sản do vợ, chồng tạo ra; thu nhập do lao động, hoạt động sản xuất, kinh doanh; hoa lợi, lợi tức phát sinh từ tài sản riêng và thu nhập hợp pháp khác trong thời kỳ hôn nhân, trừ trường hợp được quy định tại khoản 1 Điều 40 của Luật này.

+ Tài sản mà vợ chồng được thừa kế chung hoặc được tặng cho chung và tài sản khác mà vợ chồng thỏa thuận là tài sản chung.

+ Quyền sử dụng đất mà vợ, chồng có được sau khi kết hôn là tài sản chung của vợ chồng, trừ trường hợp vợ hoặc chồng được thừa kế riêng, được tặng cho riêng hoặc có được thông qua giao dịch bằng tài sản riêng.

Tất cả tài sản chung vợ chồng là tài sản chung hợp nhất, tức không xác định rõ ràng phần quyền sở hữu của mỗi người. Khi một bên chết trước thì để có thể phân chia di sản của người này cần phải xác định phần tài sản của người này trong khối tài sản chung vợ chồng. Thông thường theo quy tắc thì tài sản chung vợ chồng được chia đôi, phần tài sản thuộc sở hữu người chết là ½ và ½ phần tài sản còn lại thuộc sở hữu bên vợ/chồng còn sống.

- Phần tài sản trong khối tài sản chung với người khác

Tuy thuộc vào việc tài sản chung là sở hữu chung theo phần hoặc sở hữu chung hợp nhất mà sẽ áp dụng quy định cụ thể đối với từng loại để xác định phần tài sản người chết sở hữu.

Trong sở hữu chung theo phần, có thể dễ dàng xác định phần tài sản người chết sở hữu bởi đã được xác định cụ thể. Ví dụ như phần vốn góp của người chết trong công ty trách nhiệm hữu hạn hai thành viên trở lên là di sản có thể xác định cụ thể giá trị.

Đối với sở hữu chung hợp nhất thì khá hiếm gặp trong trường hợp này mà thường gặp đối với tài sản chung vợ chồng hơn. Tuy nhiên nếu có thì phải tùy thuộc vào loại tài sản để áp dụng quy định pháp luật để xác định phần tài sản thuộc sở hữu của người chết.