Theo quy định của pháp luật, người khởi kiện mà trong vụ án ly hôn là người yêu cầu ly hôn đơn phương phải nộp đơn khởi kiện về việc ly hôn tại Tòa án nơi cư trú, làm việc của người bị kiện.

Tuy nhiên tại thời điểm thực hiện thủ tục ly hôn, nếu người vợ hoặc chồng đã bỏ đi khỏi nơi cư trú và người muốn ly hôn không biết nơi ở mới của họ thì liệu người này có quyền được nộp đơn khởi kiện ly hôn hay không, và nếu được thì phải nộp đơn tại Tòa án ở đâu để được giải quyết.

Tùy vào từng hoàn cảnh cụ thể mà người muốn ly hôn có thể xử lý vấn đề trên như sau:

1. Thực hiện xác minh nơi cư trú của vợ hoặc chồng đã bỏ đi

(i) Trước khi nộp đơn ly hôn có những trường hợp như sau:

- Trong trường hợp người có yêu cầu giải quyết ly hôn đơn phương biết vợ/chồng đã bỏ đi đang sinh sống và đăng ký cư trú tại một xã/phường cụ thể nào đó nhưng không biết địa chỉ cụ thể thì họ có thể thực hiện thủ tục xác minh địa chỉ cư trú của vợ/chồng tại Công an xã/phường nơi vợ/chồng đã đăng ký cư trú.

Sau khi Công an xã/phường cung cấp văn bản xác minh thì người có yêu cầu ly hôn đơn phương nộp văn bản này kèm theo đơn khởi kiện về việc ly hôn tới Tòa án có thẩm quyền.

- Nếu người vợ/chồng bỏ đi khỏi địa phương nhưng có thông báo cho cơ quan đăng ký cư trú về việc thay đổi nơi cư trú, thì người có yêu cầu ly hôn có thể xác minh địa chỉ cư trú mới tại cơ quan đăng ký cư trú nơi vợ/chồng cư trú trước khi chuyển đi. Từ đó có cơ sở để khởi kiện yêu cầu ly hôn tới đúng Tòa án nhân dân có thẩm quyền.

(ii) Vụ án ly hôn đã được Tòa án thụ lý để giải quyết mà không xác minh được địa chỉ của người vợ/chồng đã bỏ đi thì Tòa án sẽ thu thập, xác minh địa chỉ mới của bị đơn theo quy định của pháp luật.

Nếu Tòa án không thể thu thập, xác minh địa chỉ cư trú mơi của bị đơn và nguyên đơn cũng không cung cấp được cho Tòa án thì Tòa án ban hành quyết định đình chỉ giải quyết vụ án.

2. Thực hiện Thông báo tìm kiếm người vắng mặt tại nơi cư trú

Khi đã thực hiện các biện pháp tại mục 1 nhưng vẫn không thể xác định được địa chỉ của người vợ/chồng bỏ đi và họ đã biệt tích trong vòng 06 tháng liền trở lên, tức là hoàn toàn không có thông tin về tung tích của họ, lúc này người có yêu cầu ly hôn có thể thực hiện thủ tục thông báo tìm kiếm người vắng mặt tại nơi cư trú theo quy định tại Điều 64 Bộ luật Dân sự 2015.

Quy trình thực hiện được quy định tại Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 như sau:

Điều 381. Đơn yêu cầu thông báo tìm kiếm người vắng mặt tại nơi cư trú

1. Người có quyền, lợi ích liên quan có quyền yêu cầu Tòa án thông báo tìm kiếm người vắng mặt tại nơi cư trú khi người đó biệt tích 06 tháng liền trở lên, đồng thời có thể yêu cầu Tòa án áp dụng biện pháp quản lý tài sản của người vắng mặt đó theo quy định của Bộ luật dân sự.

2. Kèm theo đơn yêu cầu Tòa án thông báo tìm kiếm người vắng mặt tại nơi cư trú, người yêu cầu phải gửi tài liệu, chứng cứ để chứng minh là người bị yêu cầu biệt tích 06 tháng liền trở lên; trường hợp có yêu cầu Tòa án áp dụng biện pháp quản lý tài sản của người vắng mặt thì phải cung cấp tài liệu, chứng cứ về tình hình tài sản của người đó, việc quản lý tài sản hiện có và danh sách những người thân thích của người đó.

Sau khi hoàn tất thủ tục trên có hai khả năng xảy ra:

- Có tin tức xác thực của vợ/chồng: Có thể tiến hành thủ tục ly hôn.

- Không có tin tức xác thực của vợ/chồng: Thực hiện thủ tục tuyên bố mất tích.

3. Thực hiện thủ tục tuyên bố vợ/chồng mất tích

Nếu người vợ/chồng biệt tích, không có thông tin gì trong vòng 02 năm liên tục thì người có yêu cầu ly hôn có thể thực hiện thủ tục tuyên bố vợ/chồng mất tích. Ngoài ra người yêu cầu ly hôn cũng phải đảm bảo đã áp dụng đầy đủ các biện pháp thông báo, tìm kiếm theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự nhưng vẫn không có tin tức xác thực về việc người đó còn sống hay đã chết theo quy định tại Điều 68 Bộ luật Dân sự 2015.

Khi Tòa án đã có quyết định tuyên bố người vợ/chồng mất tích thì người có yêu cầu ly hôn có quyền yêu cầu ly hôn đơn phương theo quy định tại Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 như sau:

Điều 56. Ly hôn theo yêu cầu của một bên

2. Trong trường hợp vợ hoặc chồng của người bị Tòa án tuyên bố mất tích yêu cầu ly hôn thì Tòa án giải quyết cho ly hôn.